System edukacji w Niderlandach. Czym różni się od polskiego szkolnictwa?

Polskie prawo dzieli szkoły na publiczne, czyli prowadzone najczęściej przez jednostki samorządu terytorialnego oraz niepubliczne, które są prowadzone odpłatnie przez podmioty prywatne lub społeczne. Wszystkie placówki otrzymują ten sam program nauczania, aby egzaminy mogły zostać przeprowadzone w sposób jednolity. Główną różnicą owych miejsc jest zatem sposób prowadzenia zajęć. 

Nieco inaczej sprawa prezentuję się w kraju tulipanów. Tam placówki oświatowe charakteryzują się niezwykłą różnorodnością. Są one sprywatyzowane, co oznacza, że Niderlandy nie oferują jednolitego programu kształcenia dla wszystkich młodych obywateli, a posiadają jedynie ogólny plan. Rodzic może podjąć decyzję, czy chce wysłać swoją pociechę do szkoły publicznej bez podstaw religijnych i ideologicznych, czy do szkoły specjalnej: katolickiej, islamskiej, żydowskiej lub hinduskiej. Istnieją także prywatne placówki, jednak podobnie jak w Polsce: są one odpłatne.

Niderlandy wyróżniają się na tle innych państw tym, że obowiązek szkolny zaczyna się tam stosunkowo szybko. W pierwszych latach życia dzieci mogą pozostać pod opieką rodziców lub uczęszczać do prywatnych żłobków. Dylemat zaczyna się po ukończeniu 4 lat: wówczas opiekunowie mogą podjąć decyzję, czy chcą wysłać swoją pociechę do szkoły już teraz, czy poczekać jeszcze jeden rok. Obowiązek edukacji w szkole podstawowej rozpoczyna się bowiem już od 5 roku życia dziecka, a kończy w wieku 16 lat (może być wydłużony do 18, jeśli uczeń nie uzyskał tzw. kwalifikacji początkowej).

W Polsce najmłodsi rozpoczynają swoją przygodę z nauką w roku, w którym kończą 7 lat. Ich obowiązkiem jest ukończenie szkoły podstawowej, jednak powinni osiągnąć ten stopień przed ukończeniem 18 urodzin. W przeciwnym razie, jako osoby pełnoletnie, mogą zrezygnować z dalszego kształcenia i same zadecydować o swoim dalszym losie.

Uczniowie szkół podstawowych w Niderlandach są podzieleni nie tylko na klasy, ale także na grupy: najmłodsze (1-2), średnie (3, 4, 5) oraz najstarsze (6, 7, 8). Celem edukacji na tym etapie jest to, aby najmłodsi wynieśli jak najwięcej wiedzy z zajęć. Nauczyciele bardzo rzadko zlecają znane w Polsce zadania domowe, czyli rozwiązywanie ćwiczeń w podręcznikach. Dużo częściej dzieci muszą nauczyć się czegoś na następne zajęcia lub przygotować prezentację.

Obecnie szkoła podstawowa w Polsce składa się z 8-klas. Wcześniej od 1999 roku do 2019 roku było ich zaledwie 6, jednak na tym etapie absolwenci kontynuowali naukę przez kolejne 3 lata w gimnazjum.

Dzieci są oceniane w skali od 1 do 6, a pod koniec nauki podchodzą do egzaminu 8-klasisty.

12-latkowie, którzy ukończyli szkołę podstawową w Niderlandach, muszą podjąć decyzję o tym, gdzie chcą kontynuować dalszą naukę. Mogą wybrać pomiędzy placówkami reprezentującymi 3 poziomy: zawodowy I stopnia VMBO, pośredni HAVO oraz ogólnokształcący VWO. Nauka na każdym z tych poziomów wygląda zupełnie inaczej i różni się także czasem trwania. Głównym czynnikiem decydującym o tym, gdzie nastolatek będzie się uczył, jest nie tylko jego wola, ale także wyniki testu CITO.

Podobnie sytuacja prezentuje się w Polsce. Po ukończeniu podstawówki absolwent może pójść do liceum, technikum lub do szkoły zawodowej. Do liceum wybierają się najczęściej osoby, które w dalszej perspektywie chciałyby wybrać się na studia. Dwie pozostałe opcje są skierowane do tych, którzy chcą zdobywać nie tylko wiedzę teoretyczną, ale także uzyskać tytuł zawodowy.