W poszukiwaniu najstarszego miasta w Holandii: Nijmegen czy Maastricht?

Wszystkie najstarsze holenderskie miasta łączy jeden, konkretny fakt: były one założone przez Rzymian, kiedy ziemie niderlandzkie wchodziły w skład Cesarstwa Rzymskiego. Z tego też względu określenie, które z miejscowości są faktycznie najstarsze nie jest takie proste. Pod uwagę brane jest to, czy dane miejsce od czasów powstania pozostawało nieprzerwanie zamieszkane, a także kiedy zostały mu nadane rzymskie prawa miejskie.

Ponieważ główny spór o starszeństwo toczy się od lat między Nijmegen i Maastricht, na nich właśnie się teraz skupimy. Które wygra? O tym musicie zadecydować sami.

Maastricht co prawda nigdy nie otrzymało rzymskich praw miejskich, jednak na podstawie odkryć archeologicznych udało się stwierdzić, że pozostawało nieprzerwanie zamieszkane przez całe (prawie) 2000 lat. Jest to niezły wynik, gdyż w niektórych przypadkach po wycofaniu się rzymskich wojsk z danych terenów, zakładane przez nich obozy pustoszały.

Co więcej, niektóre odkrycia wskazują na fakt, że Maastricht założone zostało na długo przed przybyciem Rzymian na niderlandzkie ziemie!

W latach 80. ubiegłego wieku pod placem Onze Lieve Vrouweplein odnaleziono pozostałości drogi datowanej na ok. 500 lat przed naszą erą, a w 2007 celtyckie monety z mniej więcej tego samego okresu. Czy może to oznaczać, że pierwsze Maastricht założyli celtowie? Niewykluczone.

Z tekstów źródłowych wynika, że Rzymianie pojawili się na tych terenach gdzieś między 50 a 70 rokiem po narodzinach Chrystusa. Poza tym w Maastricht odnaleźć można pozostałości różnych rzymskich budowli, na przykład wojskowego fortu, kompleksu term czy mostu łączącego brzegi Mozy.

Na tej podstawie władze Maastricht roszczą sobie prawa do statusu najstarszego miasta w Holandii. Co na to Nijmegen?

W latach 80. XX wieku w czasie wykopalisk archeologicznych w Valkhof odkryto niezwykle interesujący zabytek rzymski z czasów cesarza Tyberiusza, rządzącego w latach 14 do 37r. po narodzinach Chrystusa. Chodzi o kolumnę, długą na 7,5 metra, zdobioną reliefami z przedstawieniami rzymskich bóstw. Obecnie można oglądać ją w pobliskim muzeum Het Valkof. Sam zabytek datowany jest na 17 rok naszej ery i jednocześnie wskazuje na to, że miasto w tamtym czasie już istniało i posiadało dość ważny status. W 2005 roku odkryto także stare monety, potwierdzające, że w roku 19 w Nijmegen z pewnością stacjonowali rzymscy żołnierze.

W tekstach źródłowych historycy odkryli wzmiankę o nadaniu Nijmegen (w tamtych czasach jego nazwa brzmiała Ulpia Noviomagus Batavorum) praw miejskich. Nastąpiło to około roku 89 naszej ery.

Biorąc pod uwagę te trzy fakty, władze Nijmegen są przekonane, że to właśnie ich miasto istnieje w Holandii najdłużej.

Maastricht nigdy nie uzyskało rzymskich praw miejskich oraz nie posiada zabytków datowanych na pierwsze dwadzieścia lat po narodzinach Chrystusa, jak Nijmegen. Istnieje jednak spore prawdopodobieństwo, że powstało kilkaset lat przed tym, nim Rzymianie pojawili się w Niderlandach. Nie wyklucza to jednak możliwości, że także Nijmegen zostało założone przed tym okresem.

Nikt nie potrafi jednoznacznie odpowiedzieć na to niezwykle nurtujące pytanie – co było pierwsze? Czy należy zawierzyć żelaznym, wydobytym przez archeologów z ziemi faktom, czy uważnie przedzierającym się przez stosy starożytnych tekstów historykom? Nijmegen czy Maastricht? Chyba trzeba zadecydować samemu…

Źródła: onlinegalerij.nl; indebuurt.nl; nl.wikipedia.org