Maastricht – najstarsze miasto w Holandii, dom mozazaura i kolebka Unii Europejskiej

Nazwa Maastricht pochodzi z języka łacińskiego i oznacza po prostu „przeprawę przez Mozę”. Trajectum ad Mosam lub Mosae Trajectum to miano nadane osadzie przez Rzymian, którzy w okresie panowania cesarza Oktawiana Augusta wybudowali nad rzeką most.

Niedaleko miejsca, gdzie obecnie znajduje się miasto, odkryto paleolityczne pozostałości sprzed nawet 25 000 lat, wskazujące na to, że od dawna zamieszkiwali tam ludzie. Na kilkaset lat, zanim na tereny te przybyli Rzymianie, okolice Maastricht opanowane były przez Celtów.

W średniowieczu Maastricht należało do Imperium Karolińskiego, a po jego upadku zostało przekształcone w kondominium pod wspólnym panowaniem księstwa Brabancji i Liège.

Ze względu na swoje strategiczne położenie, miasto od zawsze było silnie ufortyfikowane i toczyło się o nie wiele walk. Na początku XVII wieku Fryderyk Henryk Orański wydarł je z hiszpańskich rąk, a już kilkadziesiąt lat później toczyły się o nie walki w wojnie francusko-holenderskiej. Wojska Ludwika XIV zdobyły miasto, jednak po podpisaniu traktatu pokojowego, powróciło ono w ręce holenderskie. Nie na długo. Francuzi przejmowali Maastricht jeszcze dwukrotnie.

Po upadku Napoleona miasto ponownie stało się częścią Zjednoczonego Królestwa Niderlandów i stolicą świeżo utworzonej prowincji, Limburgii. Ale to jeszcze nie koniec! Kiedy część prowincji oddzieliła się od Królestwa i utworzyła autonomiczne państwo, Belgię, Maastricht postanowiło pozostać wiernym koronie, jednak tereny wokół niego na pewien czas znalazły się pod wpływami Belgów.

O pałeczkę pierwszeństwa, które miasto jest najstarsze w Holandii, od lat walczą Maastricht i Nijmegen. To pierwsze oficjalne prawa miejskie otrzymało co prawda dopiero w 1204 roku, jednak zachowane źródła historyczne jednoznacznie wskazują na to, że na długo przed oficjalną datą Maastricht prężnie się rozwijało i w niczym nie przypominało przeciętnej średniowiecznej osady.

Nijmegen za to może pochwalić się wzmianką źródłową o nadaniu miastu praw miejskich jeszcze w okresie, gdy na terenach tych panowali Rzymianie, około 89 roku. Spór między dwoma miejscowościami nie został rozstrzygnięty po dziś dzień i wybierając się do Maastricht z pewnością zyskamy przychylność mieszkańców, przyznając im w tej kwestii rację.

Bycie najstarszym miastem w kraju to tylko jedna z ciekawostek na temat Maastricht. Warto wiedzieć także, że jest ono kolebką Unii Europejskiej! 7 lutego 1992 roku właśnie tam podpisany został Traktat o Unii Europejskiej, zwany potocznie Traktatem z Maastricht, zawierający główne postanowienia współpracy zawiązanej między 12 państwami członkowskimi.

W okolicach Maastricht znajdują się wapienne kamieniołomy i w jednym z nich pod koniec XVIII odnaleziono skamieniałości jednej z największych jaszczurek w dziejach naszej planety (osiągała ona nawet 17 metrów długości!). Grupę tych wymarłych morskich gadów nazywa się obecnie mozozaurami, od rzeki Mozy, a okres z którego pochodzą szczątki, najmłodszy wiek kredy, nazwany został mastrychtem.

Maastricht to idealne miejsce na jednodniową wycieczkę i dłuższy spacer uliczkami w centrum – jest ono zamknięte dla samochodów, więc przechadzki po starym mieście są tam bardzo przyjemne. Co warto zobaczyć?

Sint Servaasbrug: przerzucony nad rzeką Mozą, pochodzący z XIII wieku, najstarszy most w Holandii.

Helpoort: czyli „brama piekieł”, robiąca wrażenie brama miejska o dwóch wieżach, wzniesiona około 1230 roku, najstarsza zachowana tego typu budowla w kraju.

Hoge Fronten: pozostałości XVII i XVIII-wiecznych fortyfikacji, mury miejskie wraz z basztami.

Kazamaty: podziemna sieć tuneli, część miejskich obwarowań, ciągnąca się kilometrami pod miastem, możliwa do zobaczenia z przewodnikiem.

Vrijthof: najpopularniejszy plac w Maastricht, gdzie można miło spędzić czas w jednej z wielu kawarni lub pubów.

Sint-Servaasbasiliek: bazylika świętego Serwacego, główny kościół w centrum Maastricht, znajdujący się przy Vrijthof. Wspaniały przykład architektury romańskiej.

Spaans Gouvernement: „budynek rządu hiszpańskiego”, pochodząca z XVI wieku budowla, w której mieści się muzeum.

Hoofdwacht: „główna stróżówka”, XVII wieczny budynek wartowni wojskowej, wykorzystywany jako przestrzeń wystawiennicza.

Generaalshuis: „dom generała”, rezydencja wzniesiona w stylu neoklasycystycznym, obecnie mieści się w niej główny teatr miejski, Theater aan het Vrijhof.

Onze Lieve Vrouweplein: kolejny ważny plac w centrum miasta, przy którym wznosi się Basiliek van Onze-Lieve-Vrouw „Sterre der Zee”: Bazylika Najświętszej Marii Panny Gwiazdy Morza, kościół wzniesiony w XI-XII wieku, będący obecnie jednym z najważniejszych zabytków stylu romańskiego na świecie. W świątyni znajduje się cudowna, wykonana z drewna figura Najświętszej Marii Panny Gwiazdy Morza.

Markt: rynek miejski, który przeszedł wielką renowację w 2007 roku. Miejsce pełne kawiarni i restauracji.  

Ratusz miejski: wzniesiony w XVII wieku, zaprojektowany przez Pietera Posta, jeden z najwspanialszych przykładów barokowej architektury holenderskiej.

Mosae Forum: nowoczesne centrum handlowe, w którym zobaczyć można największą na świecie kolekcję miniaturowych modeli Citroëna.

Entre Delux: kolejne centrum handlowe, wzniesione w stylu postmodernistycznym. Projekt budynku zebrał na świecie wiele prestiżowych nagród.

Jekerkkwartier: dzielnica miasta, która swoją nazwę wzięła od przepływającej przez nie rzeczki Jekerk. Jest to mieszanka zabytkowych domów i pozostałości murów miejskich, tam także znajdują się stare budynki uniwersyteckie.